Mogłabym wymienić milion powodów, dla których uwielbiam Mad Men, jeden jednak pozostanie najważniejszy – ten film to 100% intelektualnej rozrywki – czystej, stymulującej i wizualnie wysmakowanej. Siódmy, podobno ostatni sezon doszedł do półmetka; na finisz przyjdzie poczekać do jesieni.
Strasznie mi szkoda, że mam tak mało czasu w życiu, że nie mogę sobie pozwolić na włączenie serii od początku – przypuszczalnie bawiłabym się jeszcze lepiej, jednak 7 sezonów po 13 odcinków to jakieś 75 godzin oglądania non stop. 3 doby z kawałkiem. Takie rzeczy robi się chyba na emeryturze, może więc wtedy, tymczasem jednak muszę polegać na tym, co zostało w mojej pamięci i liczyć na więcej nowych, równie interesujących serii.
Na emeryturę zresztą wybieram się nie tylko z Mad Menami, również z Battlestar Galactica, Top of the Lake, Damages, Deadwood, Carnivale, Game of Thrones, Downtown Abbey. House, choć ten z absolutnie innych powodów niż powyższe. Peaky Blinders i House of Cards, jeśli będą się równie doskonale rozwijać, co się zaczęły. Może kilka jeszcze rozważę, a i coś nowego na pewno wskoczy.
Jeśli mi życia starczy, bo szczerze to nie wiem, ile na tej emeryturze wytrzymam…
Mad Men piękne jest w smaczkach, w obrazkach, w tym, że każe myśleć, zbierać wiedzę do kupy, rozumieć, porównywać. Im szerszy ma się kontekst kulturowo-społeczno-polityczny, tym więcej da się dla siebie wyciągnąć.
Dlatego tak lubię wiedzieć – im więcej wiem, tym oczywiście wiem mniej, ale też tym więcej rozumiem i mam szansę na głębsze doznanie, odczuwanie świata i ludzi.
Mad Men, pierwsza żona Drapera, Betty
Mad Men, Megan, druga żona Drapera
Zaczyna się od takich drobiazgów, jak ubrania, otoczenie, wnętrza – nie mam pojęcia czy prawdziwe, czy podrasowane – nasze lata 60 przecież wyglądały inaczej, choć znam je tylko ze zdjęć i czarno-białej TV. Rzeczywistość też zapewne wyglądała inaczej wśród wyższej, naprawdę zamożnej klasy, której u nas wtedy po prostu nie było.
Przychodzi mi tu na myśl film Communion z 1998, w stylistyce tamtych lat, która u nas pozostawiła masę tandety, a na tym obrazie w całości broni się jakością.
Piękno tkanin, bogactwo kolorów, nasycenie przy jednoczesnej elegancji i klasie – umm, lubię ten styl i nie mam pojęcia, dlaczego nie przyszło mi się w nim urodzić. Choć jak dziś pomyślę, jak piękne sukienki moja mama posiadała w swojej szafie od ojca, który pracował jakiś czas w Stanach, to nie jestem w stanie odżałować, że pozwoliłam im przepaść… Pięćdziesiąt lat nie miały znaczenia, a dziś byłyby jak znalazł i to dosłownie 🙂
Co dalej?
Uwielbiam każdą jedną postać z serii, nawet jeśli jej nienawidzę i z całego serca życzę bankructwa.
Plejada postaci pierwszo-, drugo- i trzecioplanowych tworzy tak ciekawie i gęsto utkany kobierzec, że prawie niczego w nim nie brakuje. Tak jak różne są postaci, tak różne ich losy i koleje, a przede wszystkim wybory – każdy z nich podejmuje konkretne decyzje i potem swoją drogą z większą lub mniejszą siłą ciążenia podąża. Nawet doprowadzający mnie do szału mentalny kurdupel Pete Campbell, przechodzi takie koleje losu, że w ostatniej serii prawie go lubię.
Centralna postać, Don Draper, oczywiście jest trudna. Szalenie interesująca, zawiła, czasami ciężka do zrozumienia, czasem nieznośna i wnerwiająca. Jest w nim jednak coś na tyle inspirującego, że się go rozumie, ufa się mu, podąża się za nim. Początek siódmego sezonu, kiedy witany jest w biurze, jakby właśnie świat stojący na głowie miał powrócić do zwykłego ładu, mi też przyniósł poczucie ulgi – uf, wróciłeś, ja też tęskniłam.
Potem oczywiście najbliższy Draperowi facet, Roger Starling. Jego jednego mi wystarczy, by kochać ten serial. Każda konwersacja z nim, każda jego riposta, sposób postrzegania świata, styl życia i działania, nieumierające dziecko w nim od początku do końca wywołują szerokiego banana na mojej buzi. Facet, który wie jak robić biznes, jednocześnie nie tracąc do niego dystansu.
W ogóle to są dopiero początki dzikiego, nieokiełznanego Wall Streetu, na którym królują drapieżne i bezwzględne rekiny. Mad Men to wciąż jeszcze ludzcy ludzie i ich ludzkie odruchy. Zarabiają kasę, żyją pracą, korzystają z przywilejów i bawią się ile można, daleko im jednak do kapitalistycznego zezwierzęcenia lat 80 i później. To lata, w których wciąż jeszcze o coś chodziło, bo pieniądze zarabiało się własną pracą, a nie sprytnymi machinacjami i rozbojami w białych rękawiczkach.
Lata 60. to też rewolucja obyczajowa. Osią serialu jest więc zarówno świat reklamy, biznesu i pieniędzy, jak i postępująca emancypacja kobiet. I to właśnie one tworzą kontrastowe tło dla wciąż jeszcze rządzących światem facetów.
Świetne laski – najbardziej erotyczna postać całej serii Joan Holloway/Harris, idealnie inteligentna, doskonale świadoma siły swojego seksapilu, a jednocześnie staromodnie wplątana w swoją pozycję społeczną oraz Peggy Olson, z kolei najbardziej sfrustrowana i zdeterminowana do tego, by postrzegano ją na równi z mężczyznami – na zupełnie różne sposoby przechodzące rozwój kobiecej kariery.
Men don’t take the time to end things. They ignore you until you insist on a declaration of hate – Joan
Well, aren’t you lucky. To have decisions.
Potem genialne role, genialnie odegrane przez obie żony Drapera – nieznośną Betty i landrynkową Megan. Oczywiście cały szereg kolejnych kochanek Dona, tak szalenie zróżnicowanych społecznie i charakterologicznie, aż można się pogubić w jego “typie”.
Dalej młode pokolenie córek, negujących wartości swoich rodziców, jakimi są mąż, dom, dzieci. A na końcu postaci sekretarek, łącznie z pierwszymi w agencji czarnymi kobietami – traktowanych tak boleśnie stereotypowo jako gorszą część (męskiej) ludzkości.
W trakcie rozwoju fabuły przyjemne jest nie tylko obserwowanie, jak kolejne postaci przechodzą wewnętrzną transformację – bohaterowie są na tyle dobrze skonstruowani i tak szczegółowo poprowadzeni, aż stają się niemal archetypicznym odbiciem przemian społecznych drugiej połowy XX wieku.
Mad Men, Roger, Don, Harry – kto wątpi na co patrzą?
Ten serial to wszędzie obecne papierosy, dyskryminacja, seksizm. Początki cynicznego kształtowania konsumpcyjnego stylu życia. Rodzące się i stale udoskonalane techniki manipulacje, budzące się legendy i symbole dobrobytu, zresztą wykute w agencjach reklamowych.
Potem takie drobiazgi jak scena z Donem i Betty w restauracji hotelowej we Włoszech, Roger eksperymentujący z LSD, Cooper kolekcjonujący sztukę. Marki, bez których dziś nie wyobrażamy sobie świata. Rozluźnianie więzi rodzinnych, rozwody, samotne matki, usamodzielnianie kobiet. Hippisi, Wietnam, Kennedy, lądowanie na księżycu, pierwszy komputer, którego instalowanie w centralnej sali agencji zajmuje kilka dni!
Albo takie perły jak wycieczka Dreperów na piknik za miasto – cudnie ubrana, perfekcyjna rodzina z amerykańskiego snu, kraciasty koc na pięknie przyciętej trawie w parku, jedzenie zapakowane w koszyk. Mąż, żona, dwójka idealnie uczesanych dzieci. Pocztówka. Kończą jeść, wstają, wytrzepują śmieci wprost na trawę i… odchodzą do lśniącego kabrioletu, jakby nigdy nic.
Tyle się zmieniło! Tak szybko, tak bardzo. A w tym wszystkim Don i jego sny, wizje, rojenia, stopniowe pogrążanie się w nieprawdzie, wewnętrzna walka i w końcu jakaś przemiana (dawać mi tu te wstrzymane ostatnie pół sezonu, łajdaki!). I ta jego wszechogarniająca samotność człowieka, którego największym przeciwnikiem jest on sam. Wędrówka, którą każdy w życiu musi przejść, czy się podniesie, czy nie…
I chciałabym tu jeszcze mnóstwo mądrych i ciekawych rzeczy napisać, ale ich nie pamiętam, bo serial zaczął się wiele lat temu, wyznaczając nową jakość serii telewizyjnych i podnosząc poprzeczkę naprawdę wysoko.
Nie upchnę zresztą w jeden krótki tekst wszystkich pięknych momentów z wszystkich sezonów, powiem tylko, że oglądanie wraz z bohaterami najważniejszych wydarzeń politycznych w niemal stale włączonym telewizorze jest jak oglądanie siebie samych (ludzkości) wstawionych w małe pudełko, w którym poruszamy się jak marionetki, wreszcie mogąc obejrzeć się na żywo.
Któregoś dnia jednak napiszę coś naprawdę mądrego. Jeśli przeczytacie, będzie to znaczyło, że jestem już na emeryturze.
